Burka

autor foto: Steve Evans

Morderstwa z honoru cz. 1

W cyklu tekstów dotyczących tak zwanych morderstw/ zbrodni w obronie honoru, chciałabym zarysować historię tego procederu oraz przedstawić jak ten problem wygląda teraz na świecie.

Do morderstw w obronie honoru dochodzi wtedy, gdy ojciec, brat, wuj, kuzyn czy też mąż zabijają kobietę ze swojej rodziny, ponieważ ich zdaniem jej zachowanie splamiło nieodwracalnie honor i godność rodziny. Każde zachowanie kobiet, które można interpretować jako przejaw braku szacunku dla mężczyzn i wyznawanych tradycyjnych wartości, jest dobrym i uzasadnionym powodem dla zabicia kobiety w obronie honoru. Pretekstem może być utrata przez kobietę dziewictwa czy zajście w ciążę przed ślubem, chęć bycia bardziej niezależną, niewłaściwy ubiór, narzeczony, którego nie akceptuje rodzina ( najczęściej, gdy nie jest wyznawcą islamu). Czasem tylko podejrzenie, że kobieta postąpiła niegodnie jest idealnym pretekstem do popełnienia takiej zbrodni.

Co roku na całym świecie zostaje zabitych około 5 tysięcy kobiet oskarżonych o splamienie honoru rodziny, mężczyzny czy też wioski. Morderstwa w obronie honoru dokonywane są na różnych kontynentach i ukazują męczeństwo kobiet w Pakistanie, Jordanii, Indiach, Argentynie, Bangladeszu i w środowiskach emigrantów w Europie. Nie są to zwykłe, pojedyncze zbrodnie, które popełniło kilku szalonych mężczyzn. Są to zdarzenia , które wynikają ze zwyczajów społecznych, które obowiązują w większości społeczeństw i zbiorowości ludzkich opartych na systemie patriarchalnym, w którym kobieta jest tylko „rzeczą” należącą do mężczyzny. Los kobiet wygląda mniej więcej tak : spod władzy ojca przechodzą pod władzę męża. Jeśli mąż umrze to wdowa staje się własnością syna lub kolejnego męża.

Kobiety mają bardzo mały margines wolności. Nie pozwala się im kształcić, pracować i zarabiać pieniędzy. W Jordanii przysługuje kobietom prawo do rozwodu, jednak jest nie wykorzystywane, ponieważ jak miałaby sobie poradzić sama kobieta, która nie ukończyła żadnej szkoły i nie ma własnych pieniędzy, ani możliwości ich zarobienia? W większości krajów muzułmańskich kobietom nie wolno spożywać posiłków w towarzystwie mężczyzn, zakazuje się im również wchodzić do pokojów mężczyzn gdy są w domu lub gdy na to nie zezwolą podczas swojej nieobecności ( zazwyczaj zezwalają na posprzątanie swych pokoi, gdy są na przykład w pracy).

W tych społecznościach kobiety mogą jedynie oczekiwać przymusowych małżeństw. (Muzułmanka może wyjść za mąż tylko za muzułmanina, natomiast muzułmanin może pojąć za żonę kobietę należącą do ahl al – Kitab – czyli do „ Ludów Księgi” - są to muzułmanie, chrześcijanie i żydzi. Jeśli muzułmanin pojmie za żonę kobietę innego wyznania to ich dzieci będą uważane za muzułmanów)1. Potem nie mają prawa sprzeciwiać się mężczyźnie - mężowi nawet, gdy ten ją bije, gwałci, głodzi czy robi z nią, co chce. Zachodnia koncepcja małżeństwa z miłości, czy też wolnych związków jest całkowicie sprzeczna z tradycją małżeństw aranżowanych przez rodziców. Tradycja ta wywodzi się od ślubu Mahometa z Aiszą, o którym zadecydował jej dziadek. Trzeba podkreślić, że Aisza została wydana za Proroka, gdy miała 6 lat, a małżeństwo zostało skonsumowane kiedy miała lat 9.
Godność, czyli honor mężczyzny i jego rodziny, klanu jest najważniejszą wartością, dlatego zachowanie kobiet jest kontrolowane w najmniejszych szczegółach. Kobiety mają być skromne, nie mogą patrzeć na mężczyznę z nieswojej rodziny, nie mogą bez powodu odzywać się do mężczyzn, wyrażać swojego zdania czy też się im przeciwstawiać.

Koran opisuje, w jaki sposób kobieta powinna się zachowywać i jak ubierać: „Kobieta nie powinna pokazywać swego ciała i włosów mężczyźnie, z którym nie jest spokrewniona, a z uwagi na obowiązkową ostrożność musi skrywać ciało i włosy również w obecności Na-baligh ( młodego chłopca), który nie jest w stanie odróżnić dobra od zła i może podniecić się seksualnie, nie musi jednak zasłaniać twarzy i rąk ( do nadgarstków) w obecności mężczyzny niebędącego jej krewniakiem, o ile nie skłania go to do grzesznych spojrzeń i zakazanych czynów – w przeciwnym razie powinna zakryć twarz i ręce”. Sura 33 w wersetach 30-33 nakazuje: „ Którakolwiek z was popełni bezecność jawną, to otrzyma karę podwojoną dwukrotnie. A to jest dla Boga łatwe. A która z was jest poddana Bogu i jego Posłańcowi oraz czyni dobro – to My ją nagrodzimy dwa razy i przygotujemy dla niej szlachetne zaopatrzenie (...) Jeśli jesteście bogobojne, nie bądźcie pokorne w słowach, aby nie pożądał was ten, w którego sercu mieszka choroba; mówcie słowa odpowiednie! Przebywajcie w swoich domach i nie ozdabiajcie się w ten sposób, jak ozdabiały sie kobiety za czasów pogaństwa! Odprawiajcie modlitwę, dawajcie jałmużnę, słuchajcie Boga i Jego Posłańca.” Ta sama sura werset 59 dotyczy tej kwestii : "O Proroku! Powiedz swym małżonkom i córkom i kobietom wierzącym, aby się szczelnie zakryły swoimi okryciami. To jest najodpowiedniejszy sposób, aby były poznawane, a nie były obrażane". Także sura (An -Nur) 24 werset 31 traktuje o tym zagadnieniu: „ Powiedz wierzącym kobietom, żeby spuszczały skromnie swoje spojrzenia i strzegły swojej czystości; i żeby pokazywały jedynie te ozdoby, które są widoczne na zewnątrz, i żeby narzucały zasłony na piersi, i pokazywały swoje ozdoby jedynie swoim mężom, lub ojcom, albo ojcom swoich mężów, albo swoim synom (...) lub tym, którymi zawładnęły ich prawice; albo swoim służącym spośród mężczyzn, którzy nie są owładnięci pożądaniem cielesnym, albo też chłopcom, którzy nie poznali nagości kobiet. I niech one nie stąpają tak, aby było wiadomo, jakie ukrywają ozdoby."

Na tych właśnie wersetach opiera się zwyczaj noszenia zasłon przez muzułmanki, zwłaszcza w miastach. Kobiety beduińskie nie przestrzegały tego zwyczaju, ponieważ cały swój czas spędzały wśród swoich najbliższych krewnych.
Zasłona, którą zakładają dorastające muzułmanki to: arabski hidżab, turecki czarczaf i perski czador, budzi bardzo wiele kontrowersji. Na starożytnym Wschodzie, w Asyrii i Babilonii, zasłona była symbolem przynależności stanowej i tylko wolna kobieta miała prawo ją nosić. Za to niewolnica, która ją założyła, podlegała karze.1 Podobnie funkcjonował hidżab w świecie islamu. Przysługiwał przede wszystkim kobietom wysoko urodzonym, które chętnie zasłaniały twarz na dowód swojej pozycji społecznej i w obawie o reputację. Kobieta z odsłonięta twarzą była przystępna, a więc narażona na zniesławienie, a w konsekwencji zbeszczeszczenie rodu i śmierć z rąk krewnych. Stąd bez hidżabu pokazywały się zazwyczaj niewolnice.
Kobiety w niektórych społeczeństwach muzułmańskich, lub ich częściach, są zobowiązane do noszenia burki na skutek konserwatywnego sposobu odczytywania idei hidżabu z Koranu. Burka jest to rodzaj nieprześwitującego nakrycia głowy, noszona dodatkowo oprócz chusty przez muzułmanki. Zasłania całą głowę oprócz małego obszaru wokół oczu. Tak zwana pełna burka lub burka afgańska to strój zakrywający całe ciało, w tym również oczy, które są zakryte siatką umożliwiającą widzenie. Częścią hidżabu jest nikab, czyli zasłona na twarz. Istnieją dwie formy nikabu: nikab połowiczny - chusta owijana dookoła głowy, pozostawiając odkryte czoło i oczy oraz nikab całkowity - zasłona całkowicie zakrywająca twarz z otworkami na oczy.

Muzułmanki nie powinny się malować chyba, ze zezwalają na to okoliczności, na przykład by sprawić mężowi przyjemność, lub gdy jest w towarzystwie kobiet lub mężczyzn, za których nie może wyjść za mąż. Lakier do paznokci nie jest zakazany, jednakże gdy kobieta ma go na paznokciach podczas ceremonii przygotowującej do modlitwy i nie pozwala by woda dotarła do paznokci, wtedy jest zabroniony. Również gdy zwraca uwagę obcych mężczyzn na kobietę jest uważany za coś złego i niestosownego.

Mężczyźni w krajach muzułmańskich są przekonani, że ich obowiązkiem jest narzucanie kobietom dyscypliny przez stosowanie kar cielesnych. Kobiety są często bite z powodu drobiazgów, jak na przykład spóźnionego prania, czy niezbyt smacznego posiłku.
Jest haram ( zakazane) by kobieta przebywała sam na sam z mężczyzną, z którym nie jest spokrewniona, ponieważ mogłoby to spowodować skandal i obrazę jej moralności, w takim spotkaniu musi brać udział trzecia osoba. Jeżeli kobieta pokazuje się w miejscu publicznym z mężczyzną to zakłada się, że jest on jej krewnym, lub zaczyna się podejrzewać, że kobieta z kimś romansuje, a tym samym przynosi ujmę na honorze swojej rodziny.

Turecka panna młoda z importu

Założenia Koranu są oczywiście piękne, jednakże w obecnej rzeczywistości emigrantów muzułmańskich mają tylko wymiar symboliczny. W Niemczech bowiem bardzo popularne jest sprowadzanie przez tureckie rodziny panien młodych dla swoich synów z ich ojczyzny.

Gelin ( panna młoda) – takim mianem określa się w Niemczech kobietę, która wchodzi poprzez małżeństwo do rodziny męża. Import-Gelin ( panna młoda z importu) – tak nazywa się kobiety, które w celach matrymonialnych są sprowadzane z Turcji do Niemiec.

W społeczności tureckiej śluby nie są zawierane z miłości. To przyszła teściowa wybiera sobie synową. Dla europejczyków ten proceder brzmi absurdalnie niczym współczesna odmiana handlu niewolnikami, która ma miejsce w Niemczech, jednym z najbardziej rozwiniętych krajów Unii Europejskiej. Kobiety, które są sprowadzane z Turcji traktowane są jak „ towary importowe” z tego kraju.

Typowa panna młoda z importu ma osiemnaście lat ( by małżeństwo było legalne w Krajach Unii Europejskiej, normalnie w Turcji za mąż wydaje się młodsze dziewczyny) i pochodzi z małej miejscowości. Przeważnie nie umie ona czytać, pisać ani mówić w języku niemieckim. Najczęściej jest w jakiś sposób spokrewniona z rodziną przyszłego męża i od najmłodszych lat jest przygotowywana przez swoich rodziców, że zostanie w przyszłości wydana za mąż za całkowicie obcego mężczyznę tureckiego pochodzenia, który mieszka w Niemczech. Po weselu, które odbywa się w miejscowości, z której pochodzi panna młoda, udaje się ona tak naprawdę nie do niemieckiego miasta, ale do tureckiej rodziny, która w nim mieszka. Będzie ona odtąd żyła w tej rodzinie i nie miała kontaktu z ludźmi spoza tureckiej społeczności. Nie będzie znała swojego nowego miasta, kraju, języka tubylców oraz prawa. Nie będzie miała pojęcia o istnieniu instytucji, do których mogłaby się zwrócić by dochodzić swoich praw.

W pierwszych miesiącach swojego pobytu w Niemczech będzie całkowicie zależna od swojej nowej rodziny, która nie da jej żadnych wolności, które my, europejczycy, nazwalibyśmy wolnościami osobistymi. Będzie zmuszona robić to co nakażą jej mąż i teściowa. Jeśli nie będzie im posłuszna, wtedy jej mąż będzie miał prawo ją odesłać z powrotem do Turcji – co oznaczałoby jej śmierć, w przenośnym jak i dosłownym znaczeniu.

Szybko po ślubie zostanie ona matką, co przywiąże ją skutecznie na kilka dobrych lat do domu. Wychowa swoje dzieci tak, jak by to zrobiła w Turcji. Będzie do nich mówiła po turecku i przekaże im wartości islamu. Jej córki dostaną do zabawy islamską wersję popularnej lalki Barbie, która nazywa się Fulla ( w opcji „ muzułmańskiej” Fulli nie towarzyszy Ken). Lalka odziana jest w tradycyjne muzułmańskie stroje dla kobiet ( można ją kupić w różnych wersjach)1. Możliwe, że dziewczynki będą się też bawić irańskimi lalkami – odpowiedzią Irańczyków na „ muzułmańską” wersję Barbie – Darą i Sarą, które wyposażone są w zestaw chust, które można im przebierać.

Kobieta i mężczyzna w Islamie

Według Koranu, kobieta powinna znajdować się pod opieką mężczyzny. Święta Księga uznaje ją za istotę, która potrzebuje wsparcia, ponieważ jest słaba, dlatego powinna zawsze mieć przy obie opiekuna – racjonalnego, mądrego, silnego, opanowanego oraz stanowczego mężczyznę.

Obowiązkiem ojca, brata a następnie męża jest zapewnienie kobiecie opieki, bezpieczeństwa materialnego i czuwania nad jej postępowaniem. Kobiety muzułmańskie czują się bezpiecznie pod opieką mężczyzn choć dzieje się to kosztem ich wolności osobistej.

Zgodnie z tym co mówi Koran, mężczyzna, który odczuwa pociąg seksualny do kobiet powinien założyć rodzinę. Może on posiadać tyle żon, ile jest w stanie utrzymać. Pozamałżeńskie stosunki seksualne są w islamie potępiane i kategoryczne zakazane.

Mężczyzna jako głowa rodziny chodzi do pracy, podejmuje najważniejsze decyzje związane z rodziną i zarządza domowym budżetem. Musi on też stać na straży kryształowego prowadzenia się kobiety, gdyż od tego zależy jego honor. Dlatego też mężczyźni ograniczają swoim kobietom możliwość samotnego poruszania się do minimum. Jeśli kobieta chce wyjść z domu, zawsze musi towarzyszyć jej mężczyzna. Kobieta nie ma obowiązku utrzymywać się sama czy też pomagać mężowi w utrzymaniu rodziny. Mąż powinien zapewnić żonie porównywalny status materialny jaki był w jej domu rodzinnym. Mężczyzna nie może zakazać kobiecie pracować. Jeśli będzie chciała pracować może to robić, ale pieniądze są jej własnością i nie musi ich oddawać mężowi, czy też dokładać ich do wspólnego budżetu. Kobieta w islamie ma prawo do swojego majątku, chyba, że umowa małżeńska stanowi inaczej.

Do obowiązków kobiety należy opieka nad domem i rodziną. Ma ona dobrze wychować dzieci i dbać o męża. Mąż w miarę możliwości powinien pomagać żonie. Zgodnie z hadisami – relacjami o czynach, decyzjach, wypowiedziach i wydarzeniach z życia Mahometa, Prorok sam zakładał sobie buty, sprzątał i naprawiał ubrania. Każdy przykładny muzułmanin powinien brać z niego przykład. Do obowiązków małżonki należy też zaspokajanie potrzeb seksualnych męża i by z tego związku narodziły się dzieci. Dla muzułmanina bardzo ważne jest by, jego żona darzyła go szacunkiem, by był dla niej autorytetem w wielu sprawach.

Pobożność jest dla muzułmanów bardzo ważna i otwiera dostęp do raju. Muzułmanie wierzą w osobny raj dla mężczyzn i kobiet. Szeroko jest rozpowszechniona teoria, że według islamu kobieta nie ma duszy. Jest to oczywiście jeden z wielu negatywnych i krzywdzących stereotypów dotyczących tej religii. Islam, w przeciwieństwie do chrześcijaństwa, nie obwinia kobiety o wygnanie pierwszych ludzi z raju. W doktrynie muzułmańskiej Adam i Ewa popełnili grzech odejścia od Boga razem.

Muzułmanki, które są rozproszone po całym świecie, mają różne sytuacje życiowe. Łączy je wyznawana religia, a różni język, narodowość, kultura, pochodzenie społeczne, wykształcenie i rola społeczna. Nie da się porównać na przykład sytuacji mieszkanki Arabii Saudyjskiej, muzułmanki z Jordanii oraz Turczynki mieszkającej w Stambule. Jest to spowodowane tym, że niektóre szkoły prawa w islamie dopuszczają elementy prawa zwyczajowego, które obowiązywało na tych terenach jeszcze przed nadejściem islamu. W Nigerii muzułmańska kobieta jest skazywana za cudzołóstwo na karę śmierci, a w Koranie kara jest przewidziana zarówno dla mężczyzny i kobiety: sura 24:2 ( An - Nur) „ Cudzołożnicy i cudzołożnikowi wymierzcie po sto batów, każdemu z nich obojga! W imię religii Boga, jeśli wierzycie w Boga i w Dzień Ostatni, niech nie powstrzyma was żadna względem nich pobłażliwość. I niech pewna grupa wiernych będzie obecna przy ich karze”. Święta Księga nie wspomina też o karaniu tego występku śmiercią przez ukamienowanie.

Często zarzuca się podłe traktowanie kobiet społeczeństwom, które cierpią biedę, są bardzo słabo rozwinięte i w których edukacja jest na bardzo marnym poziomie. Dla porównania w Europie przyznano kobietom prawa wyborcze dopiero w XX wieku, a Szwajcaria – kraj bardzo bogaty i rozwinięty, przyznała je dopiero w latach osiemdziesiątych tego wieku. Kobiety w Wielkiej Brytanii mogły glosować w 1928 roku a kobiety w Turcji w 1930 roku, różnica na tym polu między obydwoma państwami jest niewielka.1 Arabia Saudyjska jest krajem, w którym kobiety nie mają praw wyborczych, w Libanie kobiety mają je ograniczone.

Sytuacji kobiet muzułmańskich nie da się ocenić jednoznacznie czy jest dobra czy też zła. W jednych krajach jest ona lepsza w innych gorsza. Kobiety te są często uciskane i nie mają prawa decydowania o swoim życiu, co często jest tłumaczone wymogami religijnymi. Islam jest bardzo często wykorzystywany do sankcjonowania patriarchalnych obyczajów, ponieważ jest religią, którą daje się łatwo nadużywać, gdyż nie ma jednej, nadrzędnej instancji orzekającej, która z interpretacji Koranu jest prawdziwa. Kobietom każe się nosić hidżaby, albo zasłaniać całe ciało od stóp do głów i uzasadnia się to tekstem Koranu. Teologowie muzułmańscy sami nie są zgodni co do tego, ile ta zasłona miała by zakrywać i czy mają ją nosić wszystkie kobiety czy też nie.
Kobiety, które nie wychodzą z domów są uznawane według naszych europejskich standardów za podporządkowane, ograniczone, wręcz więzione oraz zniewolone, a tak naprawdę mają bardzo dużo do powiedzenia w wielu sprawach. Często decydują na co ma być wydana wypłata męża czy też o wyborze małżonka dla dzieci. Często dzieje się tak, że w domostwie syna rządzi jego matka, której słucha się on w wielu sprawach nie wykluczając zawodowych.